Nie tylko dziecko – uważność na cały system rodzinny w procesie terapeutycznym

Nie tylko dziecko – uważność na cały system rodzinny w procesie terapeutycznym

7 października 2025 roku Fundacja Centrum Logopedyczne zorganizowała bezpłatny webinar pt. „Nie tylko dziecko – uważność na cały system rodzinny w procesie terapeutycznym”.
Gościem spotkania była Joanna Pałasz, logopedka kliniczna terapii wczesnodziecięcej i pedagożka, specjalizująca się w pracy z małymi dziećmi z zaburzeniami komunikacji i rozwoju języka, w tym ze spektrum autyzmu. Spotkanie dotyczyło systemowego podejścia w terapii – uważności nie tylko na dziecko, ale także na całą rodzinę i relacje między jej członkami. Joanna Pałasz podkreślała, że każde dziecko funkcjonuje w systemie wzajemnych zależności. Zmiana dziecka wpływa na rodzinę, a zmiana w rodzinie – na dziecko. Dlatego terapia nie powinna ograniczać się do indywidualnych zajęć logopedycznych, lecz obejmować także pracę z emocjami i postawami rodziców.

W procesie terapeutycznym niezwykle ważne jest rozwijanie umiejętności komunikacji między dzieckiem a jego rodzicami. To właśnie dzięki niej możliwe staje się budowanie bezpiecznej więzi i wzajemnego zrozumienia. W terapii powinna uczestniczyć cała rodzina, a nie tylko dziecko z diagnozą – na przykład ze spektrum autyzmu. W rodzinach, w których występuje neuroróżnorodność, często brakuje umiejętności słuchania siebie nawzajem. Potrzebne jest wtedy wsparcie i wzorzec, jak budować zdrowe relacje oparte na zaufaniu, współpracy, wierze we własne kompetencje jako rodziców i w poczucie wartości dziecka. Moment diagnozy – szczególnie w przypadku autyzmu czy innych zaburzeń komunikacji – jest dla rodziców ogromnym wstrząsem. Pojawiają się emocje takie jak złość, lęk, żal czy zagubienie. Dzieci te emocje wyczuwają, dlatego terapeuta powinien wspierać nie tylko dziecko, ale także jego opiekunów w procesie adaptacji.

„Uczę rodziców, że brak mowy nie oznacza braku komunikacji. Dziecko, choć nie mówi, pokazuje swoje emocje, potrzeby, pomysły. Naszym zadaniem jest pomóc im to zobaczyć i odzyskać wiarę w swoje rodzicielskie kompetencje.”

Podkreślała, że terapeuta nie jest kimś, kto „wie lepiej”, ale kimś, kto towarzyszy rodzinie w odkrywaniu jej zasobów. Pomaga zauważyć to, co już działa, i wzmacnia relacje w naturalny sposób. Czasem najprostsze sytuacje – wspólna zabawa, przypadkowy gest, spontaniczne spojrzenie – stają się początkiem prawdziwej komunikacji.

„Rodzice często skupiają się na tym, czego dziecko nie potrafi. A ja staram się pokazać im, ile już w nim jest – emocji, prób porozumienia, pomysłów. Dziecko to ktoś pełen życia, nie tylko diagnoza.”

Podczas webinaru poruszono także temat samoregulacji i wypalenia zawodowego terapeutów. Zaangażowanie w pomoc dziecku może być ogromne, ale jeśli brakuje współpracy ze strony rodziców, pojawia się frustracja i zmęczenie. Dlatego tak ważne jest, aby terapeuta potrafił zauważać swoje emocje, stawiać granice i dbać o siebie.

W części pytań i odpowiedzi uczestnicy pytali m.in. o to, jak być konsekwentnym rodzicem, nie będąc przemocowym, jak reagować na złość dziecka i jak włączać granice bez poczucia winy. Joanna Pałasz podkreśliła, że bycie stanowczym nie oznacza bycia surowym – to raczej umiejętność bycia obok dziecka, także wtedy, gdy przeżywa trudne emocje. Webinar przypomniał, że skuteczna terapia to relacja, nie procedura. To spotkanie człowieka z człowiekiem – dziecka, rodzica i terapeuty – w którym każdy z nich ma swoje emocje, potrzeby i możliwości. Uważność na cały system rodzinny pozwala nie tylko wspierać rozwój dziecka, ale też budować więzi, które są fundamentem jego dalszego życia. Wspólna komunikacja, wzajemne zrozumienie i współdziałanie w terapii sprawiają, że rodzina staje się miejscem, w którym naprawdę można się rozwijać.