Opóźniony rozwój mowy – pierwsze kroki w diagnozie i terapii

Opóźniony rozwój mowy – pierwsze kroki w diagnozie i terapii

18 września 2025 r. Fundacja Centrum Logopedyczne zorganizowała bezpłatny webinar poświęcony opóźnionemu rozwojowi mowy (ORM). Spotkanie poprowadziła dr Monika Pakura – logopeda, filolog, wykładowczyni akademicka, certyfikowana Europejska Specjalistka Jąkania. Podczas spotkania uczestnicy zapoznali się z etapami rozwoju mowy i języka – od okresu prenatalnego, przez fazę przedjęzykową (krzyk, płacz, głużenie, gaworzenie, wzory intonacji), aż po okres lingwalny obejmujący wypowiedzi jednowyrazowe, dwuwyrazowe i bardziej złożone konstrukcje językowe. Podkreślono, że rozwój mowy to proces stopniowy, wymagający dojrzewania narządów artykulacyjnych, rozwoju słuchu i umiejętności motorycznych. Omówiono także czynniki wpływające na rozwój mowy – biologiczne, genetyczne, środowiskowe i społeczne – oraz wskazano, że opóźniony rozwój mowy można zidentyfikować, gdy dziecko nie osiąga umiejętności typowych dla swojego wieku. Zwrócono uwagę na skalę zjawiska: opóźnienia w rozwoju mowy dotykają ok. 10–15% populacji przedszkolnej, przy czym izolowane trudności (bez towarzyszących zaburzeń) szacuje się na ok. 6% dzieci w wieku 2–5 lat.

Dr Monika Pakura przedstawiła różne praktyczne narzędzia wykorzystywane w diagnostyce ORM, m.in.: Krótki Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji (KIRMIK), Inwentarze Rozwoju Mowy i Komunikacji (IRMIK) – kwestionariusze rodzicielskie „Słowa i gesty” (8–18 miesięcy) oraz „Słowa i zdania” (18–36 miesięcy), Karty Oceny Logopedycznej Dziecka (KOLD). Prelegentka podkreśliła, że żadne narzędzie nie zastępuje profesjonalnej diagnozy, a kluczowe znaczenie ma całościowa analiza danych z wywiadu, obserwacji, dokumentacji i – w razie potrzeby – dodatkowych testów. Część webinaru poświęcono praktycznym sposobom wspierania rozwoju mowy dziecka. Wśród rekomendacji znalazły się:

• regularne badanie słuchu,
• łączenie rozwoju mowy z ruchem i zabawą,
• zachęcanie dziecka do interakcji, nazywanie czynności, wspólne wykonywanie działań,
• prowadzenie dialogu w gaworzeniu, poszerzanie słownictwa i budowanie prostych zdań,
• ćwiczenia rytmiczne i zabawy dźwiękowe.

Podkreślono, że rozwój mowy jest procesem indywidualnym, a wczesna stymulacja środowiskowa i uważność dorosłych mogą znacząco przyspieszyć nabywanie umiejętności językowych. Rozwój komunikacji u dziecka to podróż wymagająca czasu i wsparcia. Wczesne rozpoznanie opóźnień i odpowiednia terapia logopedyczna pozwalają wyrównywać braki i zapobiegać wtórnym trudnościom rozwojowym. Planowana jest także druga część webinaru, w której zostanie omówione zjawisko opóźnionego rozwoju mowy występującego wtórnie.